Page 109 - Ege Life Dergisi 136. Sayı Nisan 2019

sadece köy çocukları alınıyordu. Okullar parasız yatılı getirilmiştir. Köy Enstitüleri kapatılmayıp, ku-
idi. Köy çocuklarını cumhuriyet aydınlanmacı- rulduğu inançla devam etseydi, ülkemiz,
sı ve devrimci olarak yetiştiriyordu. Eğitimi Atatürk’ün özlediği ve gösterdiği; “çağ-
yapıcı, yaratıcı, uygulamalı ve üretici idi. daş” ülkeler seviyesine gelirdik.
1946’ya kadar amacına uygun çalışmalar
yapıldı. Ancak bu çalışmalar toprak ağa- Günümüzde ne yapılıyor?
larının ve karşı devrimcilerin hoşuna git- Kapatılmasının üzerinden 67 yıl
miyordu. 1952 yılında, “Köy Enstitüleri”ni geçtiği halde çeşitli panellerde ve
kapatıldı ve yerine “Öğretmen Okulları” söyleşilerde “Köy Enstitüleri” anıl-
açıldı. Köy Enstitüleri, açık kaldığı 12 yıl- makta ve hakkında yüzlerce kitap,
da; 18.000 öğretmen, 2.000 sağlık memuru ve roman yazılmaktadır.
8.000 eğitmen yetiştirdi. Bunların arasından pek Kurulan dernek ve vakıfların; 1940’da ku-
çok yazar ve şair, müzisyen, ressam ve yönetici yetişti. rulan Köy Enstitülerinde uygulanan eğitim fel-
Köy Enstitülü öğretmenler, doğdukları köye tayin olur ve okurken sefesini yeni kuşaklara aktarmayı amaçlamaktadır. Bu
aldığı aydınlanma ışığını köyüne şu marşı okuyarak, götürür; konuda yapılan birkaç film de bulunmaktadır.

Sürer, eker, biçeriz, güvenip ötesine Ben de bir belgeselci olarak, on yıllık bir çalışma ile, yaşları 80 ile
Milletin her kazancı, milletin kesesine, 90 arasında olan 40 Köy Enstitülü mezunu ile yirmi saate yakın rö-
Toplandık has çiftçinin Atatürk’ün sesine, portaj yaptım. Ne yazık ki bu değerlerin çoğunu sonsuzluğa uğur-
Toprakla savaş için ziraat cephesine. ladık. Röportaj yapmaya devam ediyorum. Amacım ileriye dönük,
“Köy Enstitüleri Belleği” oluşturmaktır. 21 Köy Enstitüsüne ait bin-
Köy Enstitülü öğretmenler, mezun olup, köyüne atanınca, ken- lerce fotoğraflık bir arşive, “Yeni Kuşak Köy Enstitülüler Derneği”
dini birer Atatürk olarak görür ve marşına şöyle devam eder; Kurucusu ve Onursal Başkanı, Ortaklar Köy Enstitüsü Mezunu, Mü-
fettiş Halil Vural sayesinde kavuştum. Önce, fotoğraf sergisi açtık,
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz, yüzlerce kez sergilenen fotoğraflardan, özlem dolu tepkiler alındı.
Biz yurdun öz sahibi, efendisi köylüyüz.
Mezunların anlatımıyla, “Köy Enstitülerinin kuruluşunun utku-
İnsanı insan eden, ilkin bu soy, bu toprak. sunu ve kapanışının hüznünü 55 dakikalık röportaj ile özetledim. Bu
En yeni aletlerle en içten çalışarak, çalışma sonucunda tamamı 66 dakikalık, 650 fotoğraflık bir belgesel
Türk için yine yakın dünyaya örnek olmak, ortaya çıktı. Danışmanlığını Halil Vural’ın yaptığı iki adet “Köy Ens-
Kafa dinç, el nasır, gönül rahat, alnı ak. titüleri Destanı”, 17 Nisan 2012 Günü, Tarihi Havagazı Fabrikasın-
da ilk kez gösterimi yapıldı. Günümüze kadar birçok kez bu etkinlik
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz. tekrarlandı ve televizyonlarda gösterildi. YouTube’de yayınlanan bu
Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz. iki belgeselimin linkleri aşağıdaki şekilde, izleyebilirsiniz.

Yurdun sahibi olarak yetişen öğretmenler, “Ziraat Marşı”nın so- https://youtu.be/PYJHJZr8Vlg
nunda; “Yurdun öz sahibiyiz”, diye haykırırlar; KÖY ENSTİTÜLERİ DESTANI – I 2017

Kuracağız öz yurtta, dirliği düzenliği. https://youtu.be/tE4ISrAJsD0
Yıkıyor engelleri, ulus egemenliği KÖY ENSTİTÜLERİ DESTANI – II 2017
Görsün köyler bolluğu, rahatlığı, şenliği.
Bizimdir o yenilmek bilmeyen Türk benliği. 15 Şubat 2019 günü, tüm Atatürk ve Köy Enstitüsü arşivimi
İş Bankası İş Sanat Genel Müdürlüğüne bağışladım. İleride, Köy
Biz ulusal varlığın temeliyiz, köküyüz. Enstitüleri benzeri bir model geri gelirse, umarım “Köy enstitüleri
Biz yurdun öz sahibi, efendisi, köylüyüz arşivim katkı koyacaktır. Saygılarımla.

Güfte: Behçet Kemal Çağlar 1950 yılında Ankara’da doğan inşaat mühendisi Ahmet Gürel,
Beste: Ahmet Adnan Saygun
Türkiye’nin en zengin Atatürk fotoğrafları arşivlerinden birine
sahiptir. Gürel, 1997’den günümüze 15 ayrı konu başlıklı 300’e
Şimdi ise Cumhuriyet eseri olan “Köy Enstitüleri” yok edilerek, yakın Atatürk fotoğrafları sergisi açmıştır. Gürel’in üçü Ata-
ülke karanlık günlere geri döndürülmüştür. 1940’lı yıllarda eği- türk albümü olmak üzere; 14 kitabı, 6’sı Kıbrıs temalı 15 bel-
tim, nüfusun %70’inin yaşadığı köylerden başlarken, günümüzde geseli vardır. Gürel, 2002-2017 arasında İTK Uşakizade Köşkü
köyler, göç nedeniyle şehre taşınmıştır. Ülke nüfusunun %7,5’un Müdürlüğü’nü yapmıştır.
yaşadığı köylerde, köylü, üretim yapılmayıp, devlete el açar hale

NİSAN 2019 Ege Life 107