Page 108 - Ege Life Dergisi 136. Sayı Nisan 2019

KÖŞE YAZISI

KÖY ENSTİTÜLERİ

AHMET GÜREL
Araştırmacı-Yazar DESTANI
ahmetgurel@egelife.com.tr

Kurtuluş Savaşı utku ile sona ermiş ve Garp Cephesi Komutanı milletimizin birincisinde gösterdiği kudreti ikincisinde de göstere-
İsmet Paşa, “Mudanya Ateşkes Antlaşması” ile diplomaside görev ceğine asla şüphem yoktur” demiştir.
almıştı. O, 11 Ekim 1922 günü, Kuva-i Milliye’den aldığı güçle
ateşkes antlaşması imzalamıştır. Ardından 8 ay süren, Gazi yeni alfabenin kabulünden sonra 08 Ağustos 1928
“Lozan Barış Antlaşması”, İsmet Paşa başkan- tarihinde İstanbul Sarayburnu Parkı’ndaki gazinoda
lığındaki Türk delegasyonunun “Kayıtsız halka şöyle hitap eder: “Bu ulus, utanmak için
Şartsız Bağımsızlık” talebi nedeniyle çe- yaratılmış bir ulus değildir, övünmek için ya-
tin geçmiştir. Yeni Türk Devleti, mil- ratılmış, tarihini övünçlerle doldurmuş bir
letlerarası hukukun ilkeleri içinde kısa ulustur. Ama ulusun yüzde sekseni okuma
süre öncesine kadar kendisini tanıma- yazma bilmiyorsa bunun suçu bizde, bugü-
yan, yok etmek isteyen devletlerle eşit nün insanlarında değildir. Türk’ün karakte-
haklara sahip, onurlu bir devlet olarak rini anlamayarak kafasını birtakım zincirlerle
barış masasından kalkmıştır. saranlardadır. Artık geçmişin düzensizliklerini
kökünden kazıma günlerindeyiz. Yanlışlıkları dü-
Ardından, yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin zelteceğiz. Yanlışlıkların düzeltilmesinde bütün yurt-
kuruluş çalışmaları başlamıştır. Atatürk, gerçekleş- taşların çalışmalarını islerim. Ulusumuz, yazısı ile kafası ile
tirecekleri Türk devrimini şöyle anlatır; “Uçurumun kenarında bütün uygarlık dünyasının yanında olduğunu gösterecektir…”
yıkık bir ülke, türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar, yıllarca süren
savaş, ondan sonra içerde ve dışarıda saygı ile tanılan yeni vatan, Yazı devriminin en dikkate değer yanı, Gazi’nin bu devrimin
yeni sosyete, yeni devlet ve bunları başarmak için arasız inkılâplar. yerleşmesinde en ufak bir ihmali bile kabul etmemiş olmasıdır.
İşte Türk inkılâplarının kısa bir deyimi…” Örneğin bazı kimseler kendisine:

Gün gelmiş kurtuluş tamamlanmış, Cumhuriyet ilan edilmiş “Paşam, ilkokulların ilk sınıflarından itibaren yeni harflerle öğretime
ve sıra kuruluşun gereği Türk Devrimi’nin yürürlüğüne girmesi- başlayalım. O kuşakla birlikte ortaokulu, liseyi ve üniversiteyi izletelim”
ne gelmişti. O sırada arkadaşlarından biri: “İşte memleketi kurtar- diyorlardı. Gazi bu görüş ve düşüncelerin hiçbirisine yanaşmadı.
dınız. Şimdi ne yapmak istersiniz?” Diye sormuştur. O’nun cevabı
ise; “Millî Eğitim Bakanı olarak millî kültürü yükseltmeye çalışmak “Devrim ya bir anda olur ya da hiç olmaz” dedi.
en büyük emelimdir.”
Milli Eğitim Bakanı Saffet Arıkan, 1935 yılında TBMM’de yap-
Acaba, gerçekleşecek devrimler Atatürk’ün kafasında bir gece- tığı konuşmasında; ülkedeki 40.000 köyün sadece 5.000’de okul ve
de mi canlanmıştı? O, yapmayı planladığı “Latin Alfabesi”ne ge- öğretmen olduğunu söylüyor ve eğitimin ortalama 3 yıl olduğunu
çişi, 15 yıl kafasında canlandırdığını ilk belgeselim olan “Atatürk ilave ediyor. 1936 yılında Atatürk’ün direktifi üzerine Eğitmen
Destanı”nda görsel olarak anlattım. Kursları kurulmasına “Anadolu Aydınlanması” başlamıştır. 1937
yılında ise, İzmir ve Eskişehir, Kastamonu ve Kırklareli’nde olmak
Dilde reform ve eğitimin yaygınlaşmasını düşüncesini hiç ak- üzere dört Köy Öğretmen Okulu açıldı.
lından çıkarmayan Mustafa Kemal Paşa, 16 Temmuz 1921 tari-
hinde toplanan Eğitim Kongresi’nde şunları dile getirmiştir; “Si- Yapılan bu iki deneyden sonra, 17 Nisan 1940’da “Köy Enstitü-
lahıyla olduğu gibi dimağıyla da mücadele mecburiyetinde olan leri” kurulmuştur. Kısa sürede 21 adete ulaşan “Köy Enstitüleri”ne

106 Ege Life NİSAN 2019