Page 81 - Ege Life Dergisi 127. Sayı Temmuz 2018

denen ince ipler yapar, sle’ler topluya, toplular urgana dönüşür.
Yularcı Burhan Nançoğlu
Daha tamamlanmamıştır urganın serüveni. Toplular iki kişi ta-
rafından çark yerine kurulan bükme dolabında bükülür ve bükü-
len urganlar belli bir oranda kısalır, buna “kısır yeme” adı verilir.
Bağlama, düğümleme, sarma, paketleme, balyalama gibi birçok
işte kullanılan urganlar tamamlanır ve Tire’yi bilmeyen insanlara
uzanabilmek, ulaşabilmek için satışa gönderilir.

Urgancılık

Tire’nin sembolü olup urgancılık deyince kenevirden üretilen
kendir urgancılığı akla gelmektedir. Tarihi antik çağa kadar uza-
nan el urgancılığının Tire kültür tarihinde oldukça eskiye daya-
nan bir geçmişi vardır. Küçük Menderes ovasının verimli toprak-
fethederken Tireli ustaların ördüğü urganlarla gemilerini Haliç’e larında yüzyıllar boyunca bölgenin en kaliteli kendiri yetiştiril-
çektirdiği rivayet edilir. Böylece “Tire malıdır” diye kalitesi marka miş ve beyazlığı ve sağlamlığı ile tüm yurtta ün kazanmıştır. Fatih
olmuş Tire urganı kendisini tarih sayfalarından birine bağlamıştır. Sultan Mehmet’in İstanbul’u fethederken, Tireli ustaların ördüğü
urganla gemilerini karadan Haliç’e çektirdiği rivayet edilmekte-
Eskiden sadece Rıfat Usta gibi cefakâr insanların uğraştığı bu dir. Osmanlı Donanması’nın halatları da Tire’de dokunmaktaydı.
el sanatı büyük bir disiplin içinde sürdürülerek günümüze kadar Bu nedenle kent yüzyıllar boyu Kendir Vergisi’nden muaf tutul-
gelmiştir. O zamanlarda usta başları hileli urgan yapanları ceza- muştur. Osmanlı döneminde binden fazla olan çark sayısı, 1951
landırır, hatta meslekten reddedermiş, Tire urganı hep kalitesi ile yılında Tire Ticaret ve Sanayi Odası tarafından yayınlanan ki-
anılsın diye. tapta 600 çark olarak geçmekte iken günümüze 50 çark kalmıştır.
Tire Müzesinde urgancı esnafının dokuduğu atlas üzerine işlen-
Kendi gibi, urganın urgan olma macerası da upuzun. Hatalık miş ve üzerinde İmam-ı Gazali’nin adı yazılı Klaptanlı Urgancılar
bir programla işlenen urganlar için, urgancılar önce “kendir” alır- Sancağı bulunmaktadır. Şu anda 50 kadar aile evlerinde urgancı-
lar, kendirini alan usta çalışmaya başlar. Kendiri döver, tarar, “sle” lıkla geçinmektedir.

Yularcı Hüseyin Kökçü

TEMMUZ 2018 Ege Life 79