Güncel Haberler
Yaz Geldi, Mantara Dikkat! Sıcak ve Nemli Ortamlarda Durmayın...
Eski çağlardan beri en sık görülen deri infeksiyonlarından biri de mantarlardır. Günümüzde de deri hastalıkları içinde en büyük hasta grubunu oluşturur. Mevsimsel hastalıklardan olan mantar, havaların ısınması, deniz-havuz sezonunun açılmasıyla gündemimizdeki yerini de aldı. Özellikle sıcak ve nemli ortamları seven mantar, yerleştiği vücut bölgelerinde rahatsızlık yaratır. Mantar, doğada yaygın halde bulunur ve uygun ortamı bulduğu anda infeksiyonlara neden olur. Peki, nedir bu mantar infeksiyonları?
Mantar hastalıkları el, ayak, saçlı deri, vücut ve tırnak gibi keratinize dokulara yerleşen kaşıntı, kızarıklık, sulanma, pullanma ve kötü koku ile karakterize, mikrobik bir hastalıktır. Tıp dilinde mantara, “Epidermomikoz” denir.
Başlıca Tipleri:
Candidalar
Dermotofitler
Tinea versicolor
Candidalar (Maya mantarları)
Vücudumuzda deri vagina, mide, bağırsak sistemimizde hastalık yapmadan bulunurlar. Ancak vücut direncinin veya bölgesel direncin düştüğü durumlarda hastalık yapar hale gelirler. Yerleşim bölgeleri; ağız ve dil, meme altı, kasık ve koltuk altı gibi kıvrım yerleri, genital bölge özellikle kadınlarda vaginal tutulumdur.
Dermotofitler
Dermotofit mantarlar, insan derisinde, hayvanlarda ve toprakta bulunur. Buralarda insana bulaşarak vücutta, deride, saçta ve tırnakta mantar hastalığına neden olurlar.
Tinea Versikolar
Halk arasında sam yeli olarak bilinen bu mantar şekli aslında derimizde var olan mantarların sıcak nem ve ter etkisiyle şekil değiştirip hastalık yapar hale gelmesiyle oluşur.
Sağlıklı bir insanın derisi pH’ı (nem dengesi) 5.5 civarındadır. Bu pH deriyi mantara karşı korur. Dolayısıyla bu pH’ı korumak, mantardan uzak durmak için nemli ve ıslak ortamlardan kaçınmalıyız. Nemin olduğu yerde fırsatçı mantarlar çok kolay çoğalabilir. Vücudumuzun nemli, terli kalabilen kıvrım yerlerinde derinin normal florasında bulunan mantarlar çoğalıp hastalık yapabilir hale gelirler. Özellikle yaz aylarında artar. Tedavi edilmediği durumlarda mantar üzerine başka infeksiyonlar da eklenebilir. Lenf bezlerine yayılarak lenfanjit denilen lenf bezi iltihabı yapabilir. Cilt ve cilt altı yumuşak doku enfeksiyonlarına sebep olabilir.
Yerleştiği Bölgeler
El ve ayak mantarı: (Tinea pedis et manus)
En sık görülen ve en çok tekrarlayan mantar enfeksiyonlarındandır. Genellikle ergenlikten sonra görülür. Parmak aralarında yerleşir.
Ayak mantarları, çok farklı görünümlerde olabilir. Parmak aralarında ve altlarında kepeklenme, yarık oluşumu, beyazlama ile seyredebileceği gibi ayak tabanının yan ve ortalarında izlenebilen derin yerleşimli su toplamaları şeklinde de gözlenebilir. Ayaklarda kaşıntı, yanma, koku yapar. Ayak tabanı, parmaklar veya tırnaklarda kızarıklık ve inflamasyon ve içi su toplamış yaralar oluşur.
(Atlet ayağı)
Tırnak Mantarı (Oniko mycosis):
Tırnaklarda kalınlaşma, renk değişimi, sertleşme ve tırnak yapısında bozulma olur. Eğer zamanında tedavi edilmezse tırnak yatağında bozuk kalıcı şekil bozuklukları oluşur. En sık, manikür ve pedikür aletlerinin kişisel olmaması, sterilizasyonun iyi yapılmaması ile kişiden kişiye bulaşma olabilir.
Uyluk Mantarı (Tinea inguinalis):
Uyluk ön üst ve iç yüzeyinde görülür. Kaşıntı kızarıklık ve su toplama gibi belirtileri vardır.
Genital Bölge Mantarları:
Akıntı, kızarıklık ve kaşıntı şikayetleri oluşur. Islaklık, maserasyon, gebelik, şeker hastalığı ve antibiyotik kullanımı etken olabilir. Daha çok kadınlarda vaginal mantar şeklinde gözlenir.
Baş Saçlı Deri Mantarı (Tinea capitis):
Puberte öncesi çocuklarda daha sıktır. Kırık saçlar içeren kepekli olanlar, kıl diplerinde mantar birikimi, iltihaplanma biçiminde görülür. Zamanında tedavi edilmezse kellikle sonuçlanır. (saç kıran).
Vücut Mantarı (Tinea verzicolar):
Göğüs, sırt, boyun ve kollarda gözlenir. Yüzeyi ince kepekle kaplı, açık ve koyu renkli genellikle yaz aylarında lekeler oluşur. Ciltte aşırı terleme ve ıslak kalma kolaylaştırıcı nedenlerdir. Diğer mantar türleri gibi bulaşıcı özelliği olmasa da, oldukça sık görülür. Kaşıntı azdır. Vücutta yayılma gösterse de başka kişilere bulaşmaz.
Ağız Mantarı (Pamukçuk):
Ağız mukozasında süt beyazı renkte ufak ve mukozaya yapışık ve altında kanamalı alanlar bulunan lezyonlardır. Sıklıkla küçük bebeklerde ve immün sistemi zayıf kişilerde görülür.
Tedavi
Yüzeysel mantar hastalıkları dermatoloji polikliniklerinde ve 1. basamak sağlık kuruluşlarında en sık karşılaşılan dermatolojik rahatsızlıklar arasındadır. Bu nedenle tanı ve tedavisi toplum sağlığı açısından çok önemlidir.
Mantar enfeksiyonlarında kişisel hijyen kuralları çok önemlidir. Özellikle terlik, ayakkabı, tarak, havlu gibi ürünlerin kişisel kullanımına dikkat edilmesi; cami, okul, yüzme havuzu, spor salonu, kışla gibi ortak yaşam alanlarında başkalarının eşyalarının kullanılmaması, parmak arası, koltuk altı gibi vücut bölgelerinin kuru ve temiz tutulması mantar hastalıklarının oluşmaması için mutlak gerekli kurallardandır.
Bu enfeksiyonlarının tedavisi yeni çıkan ilaçlar sayesinde %90-100’ lere yükselmiştir. Mantar hastalıklarında genellikle lokal krem tarzı “Antifungal” denilen tedaviler uygulanır. Yaygın deri enfeksiyonlarında ve tırnak tutulumlarında ise ağız yoluyla alınan ilaçlar daha etkili olur. Tedavide önemli nokta, doktorun belirttiği tedavi süresine uymaktır. Hastalar ilaçlarını birkaç gün kullanıp şikayetler hafifleyince kesmemelidir.
En geç tedaviye cevap veren ayak tırnak mantarıdır. (tedavisi 4 ayı bulabilir) Mantar enfeksiyonlarının tedavisi yaşlı hastalarda, şeker hastalarında ve dolaşım bozukluğu bulunan kişilerde uzayabilir. Tedaviden ziyade korunma yöntemlerinde dikkat etmek gerekir. Mantar hastalıkları tekrarlanmaya meyilli olmaları ve bulaşıcı özelliklerinden dolayı kesinlikle bir uzman dermatoloğun denetiminde tedavi edilmelidir.
Mantardan korunmak için:
* Ayaklarınızı her gün yıkayın.
* Özellikle parmak araları olmak üzere ayaklarınızı tamamen kurulayın.
* Pamuklu çoraplar tercih edin.
* Yazın dar ve kapalı ayakkabılar kullanmayın.
* Banyodan sonra vücudunuzu nemli bırakmayın.
* Başkalarının havlu, terlik, ayakkabı, tarak gibi özel eşyalarını kullanmayın.
* Tırnaklarınızı kısa tutun, deterjan ve kimyasal maddelerden koruyun.
* Kuaförde manikür, pedikür yaptırırken mutlaka kendinize ait aletlerinizi kullandırın.
* Traş bıçağınız kendinize ait olsun.
* Islak ve nemli zeminlerde çıplak ayakla dolaşmayın.
* Yazın parmak aralarınızı pudra kullanarak nemlenmesini önleyin.
* Evde kedi besliyorsanız dokunduktan sonra mutlaka ellerinizi yıkayın.
Unutmayın, mantar hastalığının en belirgin özelliği kolay bulaşması ve sıklıkla tekrar etmesidir. Bu da korunmak için dikkatli davranmanın önemini artırıyor. Tüm okuyucularıma sağlıklı ve neşeli bir yaz dileğiyle...
01.06.2017
