Güncel Haberler
Çağın Hastalığı Parkinson
Çağımızın hastalığı olarak da bilinen ve erken evrede tedavisi baÅŸlanması gereken Parkinson hastalığı, erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür. Ä°lerleme hızı, belirtilerin türü ve ÅŸiddeti hastadan hastaya deÄŸiÅŸiklik gösteren Parkinson’un toplumda 65 yaÅŸ üzeri her 100 kiÅŸiden birinde görüldüÄŸü kabul edilir.
Parkinson, adını 1817 yılında titremeli felç olarak tanımlayan James Parkinson’dan alır. Genellikle orta yaÅŸ grubunda görülebilen ve tedavisiz iyileÅŸmeyen bu hastalık, beynin “bazal ganglionlar” adı verilen bölgesindeki “ dopamin” maddesinin eksikliÄŸinden oluÅŸur.
Hastalık 40-75 yaÅŸları arasında, sıklıkla da 60 yaşın üzerinde baÅŸlar. Tüm Parkinson hastalarının sadece %5 ila 10’unda hastalık baÅŸlangıç yaşı 20 ila 40 yaÅŸları arasındadır. Hastalık genellikle sinsi baÅŸlar ve belirtileri yıllar içinde, son derece yavaÅŸ ama giderek artan biçimde ilerler. Hastaların çoÄŸunda belirtiler tek bir beden yarısında ortaya çıkma eÄŸilimindedir; ancak zamanla karşı beden yarısında da kendini gösterir. Hastalığın ilerleme hızı ile belirtilerin türü ve ÅŸiddeti hastadan hastaya deÄŸiÅŸiklik gösterecek ÅŸekilde farklıdır.
Parkinson hastalığı erkeklerde kadınlara oranla biraz daha sık görülür. Dünyanın her yanında ve her türlü sosyo-ekonomik koÅŸulda rastlanılan hastalığın görülme sıklığı çeÅŸitli ülkelerde farklıdır. Kapı-kapı dolaşılarak yapılan bir araÅŸtırmaya göre; Libya'da Bingazi ÅŸehrinde 100 bin kiÅŸinin 31’inde rastlanan hastalık, Hindistan'ın Bombay ÅŸehrinde 100 binde 328, Ä°spanya'da 100 binde 270 kiÅŸide saptanır. Toplumda 65 yaÅŸ üzerinde her 100 kiÅŸiden birinin Parkinson hastası olduÄŸu kabul edilir.
Nasıl Ortaya Çıkar?
Bu hastalık hiçbir nedene baÄŸlı olmaksızın ortaya çıkabildiÄŸi gibi, Parkinson hastalık tablosu adı verilen durumlarda da ortaya çıkar. Bunlar; geçirilmiÅŸ beyin iltihapları, bazı ilaçlar, Arteroskleroz, ailevi sebepler, travma, zehirlenmeler, tümörler, kandaki kırmızı hücrelerin aşırı yükselmesi gibi durumlardır.
Belirtileri Nelerdir?
Sinsi ve yavaÅŸ ilerleyen bu hastalık ilk zamanlar ortaya çıkmayabilir. Genelde el, dudak ve vücut titremeleriyle ortaya çıkar. Fakat her hasta için bu durum söz konusu olmaz. Dinlenirken de bu titreme nöbetleri devam eder. Günlük yaÅŸam içerisinde heyecan ya da korkma sonrası yaÅŸanan titremeler buna dahil deÄŸildir. Ä°nsanı en rahatsız eden yönü “titreme” durumdur ve ileri dönemlerde titremenin giderek artması nedeniyle kiÅŸinin sosyal hayatı da bozulur. Yemek yemesi, elbiselerini giymesi zorlaşır. DiÄŸer ana belirtileri; hareketlerde yavaÅŸlama, durma ve adalelerde sertleÅŸmedir. Parkinson’da vücudun dengesini kuramamak, ayakta dururken zorlanmak, konuÅŸma bozuklukları, terleme, tansiyon düÅŸüklükleri, yutkunma zorluÄŸu gibi belirtiler de görülür.
Bazı Parkinsonlu hastalar normal yürürken gitgide hızlanmaya baÅŸlar. Kontrol dışı olan bu hızlanmalar bazen koÅŸmaya dönüÅŸebilir. Bu durumda kiÅŸi herhangi bir yere tutunarak kendini durduramazsa ciddi yaralanmalar söz konusu olabilir. Ya da normal yürürken aniden yavaÅŸlayıp durarak, hareketsiz kalabilirler. Bu yüzden Parkinsonlu hastalar dışarı çıktığında yanlarında bir yakınlarının olması en doÄŸrusudur.
Hastalığın Tedavi Süreci Nasıldır?
Kesin tedavisi saptanamayan Parkinson hastalığında ailenin de çok önemli yeri bulunur. Çünkü bu hastalığı yaÅŸayan kiÅŸiler için önemli olan unsur, her hastalıkta olduÄŸu gibi moraldir. Hastalık yıldan yıla ilerleme gösterir. Kullanılan ilaçların dozları da her geçen yıl biraz daha artar. KiÅŸi gitgide ilaçlara karşı duyarsızlaÅŸabilir. Bu nedenle parkinsonlu hastalar, mümkün olan en az dozla tedavi edilmelidir. Bazı hastalar daha rahat hareket etmek için ilaç dozlarını kendi kendilerine arttırır ancak bu durum ilerleyen süreçte tedavide zorluklar yaÅŸanmasına neden olur.
Tedavi yöntemlerinin başında gelen ilaç tedavisinde kullanılan ilaçlar, beyinde eksik olan dopamin maddesinin yerine geçer. Bazısı ise dopamin maddesinin parçalanmasını engeller ve etkisini arttırır. Ä°laç doktor tavsiyesi üzerine kullanılmalı ve doktor önerisi üzerine kesilmelidir. Sürekli kullanılmadığı takdirde hayati problemler ortaya çıkabilir. Hastalık seyrini daha ağır bir ÅŸekilde tekrarlayabilir. Ä°laç tedavisinin yanı sıra fizik tedavi ve egzersizlerin de fayda saÄŸlayabildiÄŸi bu rahatsızlıkta, hastanın bulunduÄŸu yaÅŸ ve hastalığın evresi tedavi için önemlidir.
Parkinson’da Pil Tedavi Yöntemi Nasıl Uygulanır?
Bu yöntem hastalığın baÅŸlangıç dönemlerinde uygulanan bir tedavi ÅŸekli deÄŸildir. Ancak hasta tıbbi yöntemlere cevap vermiyor, kullandığı ilaçlara karşı beyin herhangi bir tepki göstermiyor ve ilaç yan etkileri sıklıkla görülmeye baÅŸladıysa tercih edilen bir tedavi yöntemidir. Bu teknikte beynin iç kısmına elektrotlar yerleÅŸtirilir. Köprücük kemiÄŸinin altına, deri altında kalacak ÅŸekilde yerleÅŸtirilen pil ayarlanarak bozuk olan merkez kontrol altına alınır. Bu yöntemle Parkinson hastalığı durdurulabilir. Ancak pil uygulaması hastaların ilaçları bırakmasına neden olmaz.
Pil uygulaması oldukça pahalı bir yöntemdir ve ancak bu konuda uzmanlaÅŸmış kliniklerde uygulanabilir. Pil uygulamasının yanı sıra derin beyin stimülasyonu (cerrahi tedavi) ve transkranial manyetik stimülasyon* (TMS) gibi teknikler de kullanılır. TMS, pil uygulaması ve derin beyin stimülasyonu tedavisine göre çok daha ucuz bir yöntemdir.
*TMS: uyarıcı bir bobin aracılığı ile oluÅŸan çok güçlü bir manyetik alan tarafından serebral kortekste (beyinde günlük yaÅŸamdaki hareketleri ve davranışları planlayıp gerçekleÅŸtiren kısım) küçük ve geçici elektrik akımı meydana getirilmesini hedefleyen bir tekniktir.
Dr. Semra Asker
01.09.2017
