Güncel Haberler
Dila Kırık 8 Eylül 2000 tarihinde Ä°stanbul'da doÄŸdu. Ä°lkokul yıllarından beri kitap okumaya ve yazı yazmaya karşı olan ilgisi asla azalmadı. Yazı yazmaya basit kompozisyonlar ve amatör hikâyeler yazmakla baÅŸladı. 2018 yılında Sancaktepe Anadolu Lisesi'nden mezun oldu, lise öÄŸrenimi sırasında Ä°ngilizce ve Almanca eÄŸitimi aldı. Bunun yanı sıra okul tarafından düzenlenen Erasmus+ projesi kapsamında Almanya'da bulundu. Åžu anda TekirdaÄŸ Namık Kemal Üniversitesi'nde Ä°ngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öÄŸrenimini sürdürmektedir.
Bazı kitapları okuduktan sonra gülümseriz, bazılarında sindirmesi zor gelen bir boÅŸluk oturur içimize, bazılarındaysa sessizce hayatımızı sorgularız. Bana kalırsa, Åžeker Portakalı’nı okuduktan sonra bu üç farklı ruh hâlini aynı anda hissedeceksiniz.
José Mauro de Vasconcelos’un deÄŸerli eseri Åžeker Portakalı, Dünya Edebiyatı’nın önemli klasiklerindendir. Kitap her ne kadar kapağının sevimli görüntüsü dolayısıyla çocuk kitabı sanılmaya müsait olsa da okuyucuya yansıtılan duygular bakımından çok boyutlu bir kitap olduÄŸunu söyleyebilirim. Bu yüzden sadece bir çocuk kitabı olarak nitelendirmek bu eser için büyük bir saygısızlık olacaktır.
Åžeker Portakalı hakkında detaylı düÅŸüncelerimi belirtmeden önce, bu kitabı okumaktan kesinlikle çok keyif aldığımı belirtmem gerek. Uzun süredir merak ettiÄŸim eserlerden biriydi. Özellikle kapağının tatlılığı okuyucuyu kendine fazlasıyla çekiyor. Vasconcelos Åžeker Portakalı’nı 12 günde kaleme almıştır. Aslında yarı otobiyografi olarak düÅŸünülen bu deÄŸerli eserde hem acıyı hem de mutluluÄŸu aynı güzellikle iÅŸlemeyi baÅŸaran Vasconcelos, romanı hakkında ‘onu 20 yıldan fazla kalbimde taşıdım’ diyerek açıklama yapmıştır.
Artık kitabın içeriÄŸinden daha doÄŸrusu bizi çıkardığı ufak yolculuktan bahsedebiliriz sanırım. Åžeker Portakalı okuduÄŸum en özel kitaplardan biriydi. Ä°ki defa okuduÄŸum ve ikisinde de gerçekten çok keyif aldığım tatlı bir roman. Ama bunun yanında duygusal yoÄŸunluÄŸunun oldukça fazla olduÄŸunu ve bunun okuyucuya çok baÅŸarılı ÅŸekilde aktarıldığını düÅŸünüyorum.
Zéze kitabın ana karakteri. Kendisi beÅŸ yaşında yaramazlıklarıyla ün salmış bir çocuk. Brezilya’da geçen bu hikâyede, yoksul ve çok çocuklu bir ailenin evladıdır Zéze. Hemen hemen hepimizin aÅŸina olduÄŸu bir çocuk tiplemesi aslında. Ama durum sadece yaramaz bir çocuÄŸun hikâyesinden ibaret deÄŸil. Vasconcelos bu tatlı mı tatlı eserinin içinde yoksulluk, aile içi ÅŸiddet, toplum baskısı gibi birçok gerçeÄŸi de iÅŸliyor. Durum öyle ki, yaÅŸadığı çevrede yaramazlıkları yüzünden kötü sıfatlarla anılan Zéze, kendisinin ÅŸeytanın vaftiz oÄŸlu olduÄŸuna inanıyor ve tüm kötü davranışlarının bu durumdan kaynaklandığını düÅŸünüyor. Daha da acısı, yediÄŸi dayaklardan ders alması beklenirken, o bunu günlük hayatının bir parçası gibi düÅŸünmeye baÅŸlıyor. Yani maruz kaldığı tüm bu kötü yaklaşımları kabullenmiÅŸ bir çocuktan bahsediyoruz. Bana kalırsa, bu sevimli hikâyenin içinde ÅŸahit olduÄŸumuz acı gerçeklerle beraber Vasconcelos bize bazı ÅŸeyleri iÅŸaret ediyor.
Toplum tarafından büyüklere atanmış olan görev nedir? Küçüklerimize örnek olmak ve onları yanlışları konusunda ikaz etmek, deÄŸil mi? Peki acaba bu yolu izlerken doÄŸru yöntemleri kullanıyor muyuz? Åžeker Portakalı’nın her ÅŸey bir yana özellikle bu konuda verdiÄŸi bir mesaj olduÄŸuna inanıyorum. Ben tabii ki bir pedagog deÄŸilim. Ne çocuk ne de ebeveyn psikolojisi hakkında bir ÅŸeyler söylemem. Ama tanık olduÄŸumuz bu hikâyede yaramaz bir çocuÄŸa gösterilen yaklaşımların, yapılan yaftalamaların onun üzerinde ne ölçüde etkili olduÄŸunu görebiliyoruz. Bu yaklaşım onun tarafından o kadar kabullenilmiÅŸ ki, kendisinin tam bir baÅŸ belası olduÄŸunu düÅŸünüyor. Hatta, ailesinin yoksulluÄŸu yüzünden Noel’de hediye alamamasının sebebini bile kendi yaramazlığına baÄŸlıyor. Çok kötü bir çocuk olduÄŸu için her Noel’de onun için bir ÅŸeytan doÄŸuyormuÅŸ Bebek Ä°sa yerine. Öyle diyor Zéze. Ä°ÅŸte bu yüzden, Åžeker Portakalı, günlük hayatlarımızda ‘çocuk aklı iÅŸte’ deyip geçtiÄŸimiz, çok da kurcalamadığımız birçok ÅŸeye ışık tutuyor. Aslında bizim kurcalamadığımız küçücük kafalarının içinde neler döndüÄŸünü açığa çıkarıyor yani. Böylece beÅŸ yaşında bir çocuÄŸun gözünden dünyanın nasıl göründüÄŸünü ve gördüklerinin beyninde nasıl iÅŸlendiÄŸini en net hâliyle gözler önüne seren bu eserin, herkes tarafından okunması gereken önemli bir klasik olduÄŸuna inanıyorum.
Herkes Zeze’yi Paulo Efendi’nin haÅŸarı oÄŸlu olarak tanısa da sadece iki kiÅŸi onun altın kalbinden haberdar. Bunlardan biri Xururuca. Yani Zéze’nin ÅŸeker portakalı fidanı. Kurdukları baÄŸ oldukça güçlü. Onunla oyunlar oynar, hayaller kurar, gün içinde yaptığı muzırlıkları, başına gelenleri anlatır ana kahramanımız. Her ne kadar Zéze’nin hayal gücünün bir parçası olsa da birlikte bazen gülen bazen dertleÅŸen iki dost gibiler. Xururuca’nın yanında biri daha var ki, Zéze ona deli oluyor. Öl dese ölecek sanki öyle seviyor. Bu kiÅŸi Manuel Valadares. Zéze’nin deyimiyle Portuga. Ä°liÅŸkileri biraz sarsıntılı baÅŸlamış olsa da devamında mükemmel bir baÄŸ kuruluyor aralarında. Bu adama karşı muazzam bir sevgiyle baÄŸlanıyor küçük Zéze. Ama bana kalırsa bu sevgi nedensiz deÄŸil. Kendince haklı sebepleri var. SevgisizliÄŸi çok bariz olan hayatında pırıl pırıl parlayan bir yıldız gibi görüyor Portuga’yı. Çünkü ona sevgi ve ÅŸefkati öÄŸretiyor bu adam. Gerçekten sevilmenin nasıl bir ÅŸey olduÄŸunu onunla öÄŸreniyor Zéze. Ä°ÅŸte bu yüzden onun altın kalbinden ve bu kalbin üzerine binmiÅŸ kilolarca yükten haberi olan sadece iki karakter var. Vasconcelos’un sade ve akıcı anlatımıyla bizler de okuyucu olarak Zéze’nin iç dünyasını keÅŸfetme fırsatı buluyoruz.
Son olarak, Åžeker Portakalı’nın herkesin mutlaka okuması gereken bir eser olduÄŸunu düÅŸünüyorum. 182 sayfalık bu sevimli kitabın içinde çeÅŸit çeÅŸit duyguyla karşılaÅŸacaksınız. Bir sayfa sizi çocuk olmanın o tatlı saflığıyla gülümsetirken, bir diÄŸer sayfa gösterilen yanlış yaklaşımların bir çocuÄŸun üzerinde gösterdiÄŸi etkiyle kalbinizi sızlatacak. Bu yüzden Åžeker Portakalı için Vasconcelos’un hem hüznü hem de mutluluÄŸu harmanladığı bir dünya olduÄŸunu söylemek yanlış olmaz. Bir iki günde bitirebileceÄŸiniz bu hikâyenin sonuna geldiÄŸinizde ‘iyi ki okumuÅŸum’ diyeceÄŸinize eminim. Çünkü geçirdiÄŸimiz ÅŸu zor dönemde hayata beÅŸ yaşındaki bir çocuÄŸun perspektifinden bakmak hepimiz için güzel bir deneyim olacaktır.
Dila Kırık
