Güncel Haberler
Dila Kırık 8 Eylül 2000 tarihinde Ä°stanbul'da doÄŸdu. Ä°lkokul yıllarından beri kitap okumaya ve yazı yazmaya karşı olan ilgisi asla azalmadı. Yazı yazmaya basit kompozisyonlar ve amatör hikâyeler yazmakla baÅŸladı. 2018 yılında Sancaktepe Anadolu Lisesi'nden mezun oldu, lise öÄŸrenimi sırasında Ä°ngilizce ve Almanca eÄŸitimi aldı. Bunun yanı sıra okul tarafından düzenlenen Erasmus+ projesi kapsamında Almanya'da bulundu. Åžu anda TekirdaÄŸ Namık Kemal Üniversitesi'nde Ä°ngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öÄŸrenimini sürdürmektedir.
Bir zaman makineniz olmasını ister miydiniz? GeçmiÅŸten bir tarih seçip o zamana gitmek, dönemin insanlarıyla tanışmak nasıl olurdu acaba? Mesela 1950’li yıllara gittiÄŸimizi düÅŸünelim. Hangi ülke olsun? Ä°ngiltere, Mısır, Japonya… Ya da Türkiye olsun. Peki Türkiye’nin hangi bölgesine gitsek? Edirne’den Kars’a çeÅŸit çeÅŸit kültüre ev sahipliÄŸi yapan yurdumuzun hangi durağına uÄŸrasak? Trabzon mu, Van mı, MuÄŸla mı? Bence bugün Adana’ya uÄŸrayalım. Orhan Kemal, Eskici ve OÄŸulları adlı eseriyle bizi bir zaman makinesi gibi 1950’li yılların Adana’sına götürüyorken, geri çevirmek olur mu hiç?
Orhan Kemal tarafından kaleme alınan Eskici ve OÄŸulları, Türk Edebiyatının önemli eserlerinden biridir. Sosyal ve psikolojik türde bir roman olmasının yanında, Türk Edebiyatı’nda Toplumsal Gerçekçilik akımının önemli örneklerindendir. Aynı zamanda, 1990 yılında Türk sinemasına da uyarlanmıştır.
Hikâye 1950’li yıllarda geçiyor. Orhan Kemal doÄŸup büyüdüÄŸü memleketi olan Adana’yı müthiÅŸ bir ÅŸeffaflıkla anlatırken, bize adeta o bölgeyi gezip görme fırsatı veriyor. Karakterlerin konuÅŸmalarından yöre aÄŸzını, geleneklerini, halkın nelere nasıl tepkiler verdiÄŸi ve bunlar gibi birçok detayı öÄŸrenmemiz mümkün. Aslında artık çoÄŸumuz kitapların farklı dünyalara, farklı hayatlara doÄŸru ilerleyen birer yolculuk olduÄŸunu biliyoruz bence. Eskici ve OÄŸulları bu tanımlamaya tıpa tıp uyuyor diyebilirim. Topal Eskici’nin, karısının, oÄŸulları Mehmet ve Ali’nin, kızı Zeliha’nın ve diÄŸerlerinin hayatlarında çıktığımız bir yolculuk aslında.
Kitabın isminden de anlaşılacağı üzere, hikâye yaÅŸlı, topal bir Eskici ve iki oÄŸlunun başından geçen olayları içeriyor. Yoksullukla mücadele eden Topal Eskici oldukça aksidir. OÄŸullarını çok sevse de yoksulluÄŸun vermiÅŸ olduÄŸu hırs yüzünden onlarla sık sık çatışma içine girer. Bu yoksulluktan kurtulup yeni bir baÅŸlangıç yapmak amacıyla büyük oÄŸlu Mehmet’in ortaya attığı fikirle bir maceraya atılırlar.
Topal Eskici yörenin hatırı sayılır zenginlerinden birinin torunudur. GençliÄŸi bolluk bereket içinde geçmiÅŸtir. Han dediÄŸi yerde han kurulan, nerede akÅŸam orada sabah yaÅŸayıp sefa süren gençliÄŸinin ardından, savaÅŸ yıllarında bir Ä°talyan kurÅŸunuyla bacağının tekini kaybeder. Hayatının geri kalanına tahta bacağıyla devam etmek zorunda kalır. YetmezmiÅŸ gibi zaman içinde iÅŸleri bozulur, yoksulluk bir kâbus gibi başına üÅŸüÅŸür. Hayatın sillesini bir deÄŸil birden çok kez yiyen Topal Eskici herkesin gözünde tahammülsüz, aksi ve en son söyleyeceÄŸi ÅŸeyi en baÅŸta söyleyen adamın teki olup çıkmıştır. Fakat hikâye boyunca, Topal Eskici okuyucuyu ÅŸaşırtmaktan da geri kalmıyor.
Topal Eskici’nin iki oÄŸlu olan Mehmet ve Ali birbirlerinden tamamen farklı karakterlere sahip olsalar da çok iyi anlaşırlar. Anneleri ve kız kardeÅŸleri Zeliha ise 1950’li yılların Adana’sında kadınların rolünü yansıtan karakterlerdir. YoksulluÄŸun pençesinde, eskicilikten kazandıkları parayla geçimlerini saÄŸlamaya çalışan bu aile, ‘kütlüye gitmeye’ karar verir. Yani pamuk tarlasında ırgatlık yapacaklardır. Büyük hesaplar, planlar ve para kazanma umuduyla çıkılan bu yolculuk, en baÅŸta Topal Eskici’ye, daha sonra evlatları ve karısına birçok ÅŸey öÄŸretiyor.
Eskici ve OÄŸulları hakkındaki kiÅŸisel fikirlerime gelecek olursam, film izlemek gibi olduÄŸunu söyleyebilirim sanırım. Uzun bir hikâye olsa da kısa sürede okunabilen, okuyucuyu baÄŸlayan bir kitap. Akıcı bir dile ve olay örgüsüne sahip olan bu eserde baÅŸta da belirttiÄŸim gibi Adana’yı ve halkını tanıma fırsatına sahip oluyorsunuz.
Karakterlerden bahsetmem gerekirse, her biri aslında aÅŸina olduÄŸumuz tiplemeler olsa da aynı zamanda sembolize ettikleri bazı ÅŸeyler olduÄŸunu düÅŸünüyorum. Mesela Topal Eskici hayata isyanın ve öfkenin sembolü olabilir bence. Hikâye boyunca Müslüman olduÄŸu açıkça görülen karakter, zaman zaman kaderine, başına gelenlere hatta Allah’a isyan ediyor. Büyük oÄŸlan Mehmet’in ise sükuneti, saygıyı, sabrı ve aile hiyerarÅŸisini temsil ettiÄŸini söyleyebilirim. Her koÅŸulda sakinliÄŸini koruyan, babasının sürekli çıkışmalarına bir kez bile karşı gelmeyen Mehmet, ‘aile büyüklerine saygı’ temasının bir örneÄŸidir. Evin ortancası Ali ise klasik bıçkın bir delikanlıdır. ‘Kanı deli akmak’ deyiminin vücut bulmuÅŸ hâli demek yanlış olmaz sanırım. Babasıyla en çok çatışma içinde olan karakter olmasının yanında aslında babasına hem fiziksel hem de kiÅŸisel olarak en çok benzerlik gösteren karakter Ali’dir. Topal Eskici’nin öfkesine, içindeki gençlik ateÅŸi ve asabiyetiyle karşılık verir. Ancak abisi Mehmet’e karşı duyduÄŸu sevgi onun asiliÄŸini bastırmakta etkilidir.
Son olarak hikâyede öne çıkan baÅŸlıca üç kadın karakter olan Topal Eskici’nin karısı, Mehmet’in karısı ve Zeliha’ya gelelim. Orhan Kemal o dönemin kadınlarının toplum içindeki rolünü net bir ÅŸekilde ele alıyor. Topluma göre kadın pasif ve itaatkardır. Kocasının sözünden çıkmaz, kocası neredeyse o da oradadır. Hatta Topal Eskici’nin, kendisini karısının ‘küçük tanrısı’ olarak gördüÄŸü ve bunu dile getirdiÄŸi bir bölüm de mevcut kitapta. Bu benzetme beni fazlasıyla ÅŸaşırttı ama aslında bu bakış açısı o dönemin normlardan biri ne yazık ki. Kadınlar için önce Allah sonra kocaları olması gerektiÄŸi düÅŸünülüyor. Aslında bu pasifliÄŸi, kitap boyunca Topal Eskici’nin ve Mehmet’in eÅŸlerinin isimlerini asla öÄŸrenemememizden de anlayabiliriz. Onlar bu toplumsal kalıbı kabullenmiÅŸ olsalar da Zeliha çok uyum saÄŸlamış gibi görünmüyor. Yine bu normlardan kopamasa da modernleÅŸmeye daha meyilli bir karakter olduÄŸunu söyleyebilirim. Bu üç kadın karakter dönemin kadınlarını bize ayna gibi yansıtıyor.
Sona yaklaşırken, Orhan Kemal’in Eskici ve OÄŸulları adlı kitabı okuması çok keyifli aynı zamanda genel kültür açısından okuyucuya çok ÅŸey katacağını düÅŸündüÄŸüm bir eser. Yörenin çoÄŸu özelliÄŸine tanıklık edip, kendi hayatınızdan izler bulacağınıza eminim. Ana tema olarak bir ailenin yoksullukla mücadelesi ve bu uÄŸurda çıktıkları yolculuk iÅŸlenmiÅŸ olsa da aÅŸk, hüzün ve diÄŸer birçok duyguya da ev sahipliÄŸi yapıyor. Eskici ve OÄŸulları zevk alarak okuduÄŸum ve herkese de tavsiye ettiÄŸim kıymetli yapıtlardan biri. Hele ki ÅŸu günlerde Koronavirüs yüzünden seyahat etmeye, özgürce gezip dolaÅŸmaya, baÅŸkalarıyla vakit geçirmeye bu kadar uzakken, Orhan Kemal’le ufak bir Adana gezisine çıkmak, Topal Eskici ve ailesine misafir olmak çok güzel bir fikir olabilir.
Dila Kırık
